Cassiodorus, Historia Gothorum, CAPUT XXX.Alaricus Stiliconem Gothos inopinato bello adorsum caedit; Italiam vastat, Romam spoliat. Inde, in Africam cogitans, cum spoliis moritur. Vesegothae Alaricum in alveo fluminis Busentini mira ratione sepeliunt.
| 1 | Verumenimvero cum in ea civitate Vesegotharum applicuisset exercitus, et ad Honorium imperatorem, qui intus residebat, legationem misisset, quatenus si permitteret ut Gothi pacati in Italia residerent, sic eos cum Romanorum populo vivere, ut una gens utraque credi posset; sin autem aliter, bellando quis quem valebat expelleret; etiam [forte et iam] securus, qui victor existeret imperaret. Honorius imp. utramque pollicitationem formidans, suoque cum senatu inito consilio, quomodo eos extra fines Italos expelleret deliberabat. |
| 2 | Cui ad postremum sententia sedit, quatenus provincias longe positas, id est Gallias Hispaniasque, quas iam pene perdidisset, et Gizerichi eas Wandalorum regis vastaret irruptio, si valeret, Alaricus sua cum gente sibi tanquam lares proprios vindicaret, donatione sacro oraculo confirmata. Consentiunt Gothi hac ordinatione, et ad traditam sibi patriam proficiscuntur. |
| 3 | Post quorum discessum nec quidquam mali in Italia perpetratum, Stilico patricius et socer Honorii imperatoris (nam utramque eius filiam, id est Mariam et Hermantiam [al., Thermantiam], quas sibi princeps unam post unam sociavit, utramque virginem et intactam Deus ab hac luce migrare praecepit), hic ergo Stilico ad Polentiam civitatem in alpibus Cocciis locatam dolose accedens, nihilque mali suspicantibus Gothis, ad necem totius Italiae suamque deformitatem ruit in bellum. |
| 4 | Quem ex improviso Gothi cernentes, primo perterriti sunt; sed mox recollectis animis, et, ut solebant, hortationibus excitati, omnem pene exercitum Stiliconis in fugam conversum, usque ad internecionem deiiciunt, furibundoque animo arreptum iter deserunt, et in Liguriam post se, unde iam transierant, revertuntur; eiusque praedis spoliisque potiti, Aemiliam pari tenore devastant, Flaminiaeque aggerem inter Picenum et Thusciam, usque ad urbem Romam discurrentes, quidquid inter utrumque latus fuit, in praedam diripiunt; ad postremum Romam ingressi, Alarico iubente spoliant tantum; non autem, ut solent gentes, ignem supponunt, nec locis sanctorum in aliquo penitus iniuriam irrogari patiuntur. |
| 5 | Exindeque egressi, per Campaniam et Lucaniam simili clade peracta, Brutios accesserunt; ubi diu residentes, ad Siciliam, exinde ad Africam transire deliberant. Brutiorum siquidem regio in extremis Italiae finibus Australi interiacens parti, angulus eius Apennini montis initium facit, Adriaeque pelagus ut lingua porrecta a Tyrrheno aestu seiungens, nomen quondam a Brutia sortitur regina. |
| 6 | Ibi ergo veniens Alaricus rex Vesegotharum cum opibus totius Italiae quas in praeda diripuerat, exinde, ut dictum est, per Siciliam in Africam quietam patriam transire disponit. Cuius, quia non est liberum quodcunque homo sine nutu Dei disposuerit, fretum illud horribile aliquantas naves submersit, plurimas conturbavit. |
| 7 | Qua adversitate repulsus Alaricus, dum secum quid ageret deliberaret, subito immatura morte praeventus rebus excessit humanis. Quem nimia dilectione lugentes, Barentinum [al., Busentum] amnem iuxta Consentinam civitatem de alveo suo derivant. Nam hic fluvius a pede montis iuxta urbem dilapsus, fluit unda salutifera. Huius ergo in medio alveo, collecto captivorum agmine, sepulturae locum effodiunt, in cuius foveae gremio Alaricum cum multis opibus obruunt; rursusque aquas in suum alveum reducentes, ne a quoquam quandoque locus cognosceretur, fossores omnes interemerunt. |